Po dokonaniu oceny podstawowych układów odpowiedzialnych za funkcjonowanie organizmu, decydujących o jego życiu i stwierdzeniu, że nie wymagają wspomagania ze strony ratownika, należy przejść do badania urazowego w celu stwierdzenia ewentualnych obrażeń i ich zaopatrzenia. Umiejętność właściwego spojrzenia na całość zdarzenia jak i poszkodowanego jest istotna w procesie ratowania, bowiem pozwala na szybkie i sprawne podjęcie czynności ratowniczych.
Informacje od
osoby biorącej udział w zdarzeniu o braku dolegliwości nie zwalniają z
obowiązku wykonania badania urazowego.
Informacje istotne podczas badania :
- ogólne wrażenie
- charakter zdarzenia w jakim brał udział poszkodowany
- stan trzech podstawowych układów ( świadomość , oddech, krążenie )
jakość i parametry
- ułożenie lub pozycja przyjęta przez poszkodowanego
- uzyskane informacje od poszkodowanego ( wywiad )
- informacje od świadków zdarzenia
Głowa :
W badaniu głowy należy zwrócić uwagę na :
- kolor skóry ( bladość, zasinienia)
- wszelkiego rodzaju zniekształcenia, zarówno wgniecenia, jak i nienaturalne wyniosłości
- obecność krwi na rękawiczkach, rany
- wyciek płynów ( krwi i / lub płynu rdzeniowo-mózgowego) z uszu i nosa
- podbiegnięcia krwawe szczególnie w okolicy oczy ( krwiaki okularowe )
- zniekształcenia nosa współistniejące z krwawieniem i upośledzonym oddychaniem, a także urazami w okolicy ust.
Szyja :
Po ustabilizowaniu bezprzyrządowo kręgosłupa szyjnego ( bez nadmiernego odchylania i pociągania w osi długiej) oraz ocenie podstawowych funkcji życiowych, przed założeniem kołnierza należy zbadać i ocenić szyję. W badaniu należy zwrócić uwagę na :
- wszelkie otarcia, rany, krwawienia, oparzenia, które należy zabezpieczyć
- tkliwość lub zniekształcenie obrysów szyi ( narastający obrzęk )
- wypełnienie żył szyjnych
- prawidłowe położenie krtani ( w osi szyi ), co ma szczególne znaczenie przy podejrzeniu urazy klatki piersiowej z jednocześnie występującymi trudnościami w oddychaniu
O ile w czasie próby stabilizacji kręgosłupa szyjnego występują oporu lub bolesność, nie należy go przemieszczać. Stabilizuje się go w pozycji, na którą pozwalają wspomniane ograniczenia.
Po dokonaniu badania i ewentualnym założeniu opatrunków należy założyć kołnierz szyjny dopasowując jego rozmiar do poszkodowanego.
Klatka piersiowa:
w badaniu klatki piersiowej zwracamy uwagę na :
- symetrię unoszenia jej podczas oddychania
- zniekształcenia, szczególnie te, które uwidaczniają się podczas oddychania ( zapadanie się w czasie wydechu i uwypuklanie podczas wydechu )
- rany i krwawienia, które podczas oddychania zawierają pienistą krew
- rany klatki piersiowej który „syczą”
- „ trzeszczenia” skóry przy dotyku w badaniu
- ciała obce wstające z powłok
- wszelkiego rodzaju podbiegnięcia krwawe i otarcia
- stan obręczy barkowej ( badamy ją obiema rękami poszukując zniekształceń i obrysów zarówno obojczyków jak i stawów barkowych, poszukujemy ran, krwawień podbiegnięć krwawych - -urazy od pasów bezpieczeństwa )
Podczas tego badania zwracamy uwagę na oddech poszkodowanego, mimikę, grymasy (ból). Informacje te powinniśmy umieć skojarzyć z charakterem zdarzenia.
Brzuch :
- widoczne podbiegnięcia krwawe, szczególnie w miejscu przebiegu pasów bezpieczeństwa oraz możliwym stłuczeniu przez kierownicę ( dotyczy to szczególnie kierowców samochodów ciężarowych )
- rany i ich charakter
- obecność ciał obcych
- zgłaszany przez poszkodowanego ból
Charakter zdarzenia, sposób ułożenia poszkodowanego i jego rola w zdarzeniu powinny ułatwić badanie i wyciągnięcie wniosków.
Miednica :
Charakter zdarzenia jest istotny, zwracamy uwagę na :
- ułożenie poszkodowanego
- zgłaszane przez niego dolegliwości ( przy zachowanej świadomości )
- widoczne rany, ciała obce
- niestabilność, którą oceniamy poprzez delikatne naciskanie oburącz ( góra i dół oraz z boków ) jednocześnie obu talerzy biodrowych ( wyczuwalne rozchylanie się talerzy na bok )
- symetrię kolców biodrowych
- oddanie moczu lub stolca
Przy podejrzeniu urazu miednicy obowiązuje zakaz obracania poszkodowanego na bok. Należy stosować nosze podbierakowe a przy ich braku przenoszenie poszkodowanego powinno być wykonane przez kilka osób.
Kończyny dolne i górne :
Przystępując do badania w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na ułożenie kończyn :
- czy jest to ułożenie dowolne, czy przymusowe
- czy kończyny nie mają nienaturalnego ułożenia
- czy kończyny nie są zablokowane, zmiażdżone
Po uzyskaniu odpowiedzi na ty pytania przystępujemy do badania. Badanie wykonujemy oburącz, badając każdą kończynę oddzielnie poszukujemy :
- zniekształceń (obrzęki, deformacje ) zarówno w obrębie kości długich jak i stawów
- zaburzenia ruchomości w stawach ( nie zginamy stawów stosując siłę lub sprawiając ból badanemu )
- upośledzenia czucia ( podejrzenie urazy kręgosłupa – poszkodowany przytomny i podaje brak czucia podczas badania )
- ran, krwawień i np. wystających odłamów kostnych mogących świadczyć o złamaniu otwartym.
Jeśli doszło do oparzenia należy zdjąć wszelkiego rodzaju ozdoby ( pierścionki, obrączki, bransolety, zegarek )
Narastająca objętość badanej okolicy świadczy o krwotoku
wewnętrznym, np. krew z tętnicy udowej
gromadzi się między tkankami, co prowadzi do zaburzeń ukrwienia i może
spowodować zagrożenie życia. W okolicy uda może zgromadzić się około 1,5 litra
krwi, co stanowi około 30% ogólnej jej objętości – wstrząs !
Kończyny górne, o ile nie stwierdza się widocznych „gołym okiem” obrażeń zagrażających życiu, badamy na końcu.
Badanie pleców:
Często jest ono pomijane, a jest to zaniedbanie, które może skutkować negatywnie w działaniach ratowniczych. Należy je wykonać jeszcze przed ułożeniem poszkodowanego na sprzęcie służącym do ewakuacji, by nie obracać go dwukrotnie. W badaniu pleców podobnie jak przy badaniu klatki piersiowej zwracamy uwagę na :
- wszelkiego rodzaju zniekształcenia, deformacje
- rany, krwawienia, otarcia, podbiegnięcia krwawe
- ciała obce wystające z pleców
- tkliwość ( ból )
Uwaga! w razie trudności z uwidocznieniem miejsca obrażenia należy ograniczyć do minimum poruszanie poszkodowanego ( np. leżącego na plecach nie ukladać na boku ), a ocenę stanu okolicy przeprowadzić w pozycji zastanej.